Viêm dạ dày ruột là một dạng nhiễm trùng đường tiêu hóa. Bệnh lý này có thể gây ra những biến chứng cấp tính nguy hiểm, đe dọa sức khỏe người bệnh. Khi xuất hiện những dấu hiệu của bệnh viêm dạ dày ruột, người bệnh tuyệt đối không được xem thường. Vậy viêm dạ dày ruột do đâu? Triệu chứng bệnh lý này là gì? Hãy cùng chuyên gia Vitos tìm hiểu về bệnh lý về đường tiêu hóa này qua những thông tin dưới đây.
Viêm dạ dày ruột là gì?
Viêm dạ dày ruột là hiện tượng các tế bào niêm mạc ruột hay dạ dày bị viêm, nặng hơn là nhiễm trùng. Nhiều người gọi tình trạng này là cúm dạ dày, nhưng tên gọi đúng phải là viêm dạ dày ruột.
Bệnh lý này có thể xảy ra ở cả người lớn và trẻ nhỏ, tuy nhiên triệu chứng bệnh ở trẻ em có một số khác biệt so với ở người lớn. Khi mắc bệnh này, người bệnh sẽ gặp phải biến chứng cấp tính nếu không được xử lý kịp thời như mất nước cấp…
Do các tác nhân khách quan đến từ nhiều nguồn khác nhau xâm nhập vào cơ thể, nên bệnh này khá phổ biến, tỷ lệ mắc bệnh này ở Việt Nam khá cao ở cả trẻ sơ sinh, người lớn tuổi. Bệnh có thể tác động đến sức khỏe, làm suy giảm hệ miễn dịch.
Nguyên nhân viêm dạ dày ruột
Có ba nhóm nguyên nhân chính gây bệnh, đó là do virus, do vi khuẩn và do ký sinh trùng. Các tác nhân này có thể ký sinh trong nước hay các loại thực phẩm sử dụng hàng ngày.
Do nhiễm virus
Theo thống kê, virus là nguyên nhân chính gây bệnh đối với các trường hợp bị viêm dạ dày ruột được ghi nhận. Loại virus này xâm nhập vào các tế bào ruột tại lớp biểu mô của ruột nuột, tiết ra các chất làm đẩy nước và muối vào lòng ruột; làm giảm hấp thụ carbohydrate, từ đó gây ra tình trạng tiêu chảy cấp. Người bị bệnh do virus không gặp phải tình trạng đi ngoài ra máu.
Thứ nhất, Norovirus – tác nhân gây bệnh cho mọi lứa tuổi. Norovirus được xếp vào danh mục những tác nhân phổ biến nhất gây bệnh viêm dạ dày ruột phổ biến nhất gây bệnh. Norovirus là mối nguy sức khỏe và có thể xâm nhập vào cơ thể, gây bệnh ở bất cứ thời điểm nào trong năm. Tuy nhiên, 80% số ca bệnh được ghi nhận thường rơi khoảng thời gian từ tháng 11 đến tháng 4.
Các chuyên gia chỉ ra rằng loại virus này có thể gây bệnh cho mọi lứa, tuy nhiên, thường gặp nhất là nhóm bệnh nhân trẻ nhỏ từ 6 đến 18 tháng tuổi. Người bệnh sử dụng các loại thực phẩm, nguồn nước bị nhiễm Norovirus – con đường nhiễm khuẩn gây bệnh. Ngoài ra, Norovirus còn có thể lây truyền từ người sang người. Theo nghiên cứu, sau khoảng thời gian từ 24 – 48 giờ virus xâm nhập cơ thể, người bệnh bắt đầu gặp phải một số biến chứng cấp tính. Norovirus gây ra tiêu chảy thành dịch và cả tiêu chảy không thành dịch ở người bệnh.
Thứ hai, Rotavirus – tác nhân phổ biến nhất gây ra tiêu chảy nặng, tiêu chảy mất nước không thành dịch ở trẻ nhỏ trên toàn thế giới, nhất là nhóm trẻ từ 3 đến 15 tháng tuổi. Trước khi có vắc-xin phòng ngừa, tỷ lệ người bệnh bị viêm dạ dày ruột cấp rất cao. Kể tử khi vắc-xin được tiêm chủng mở rộng, số ca ghi nhận đã giảm khoảng 80% (ở Mỹ).
So với Norovirus, Rotavirus dễ lây nhiễm hơn. Con đường lan truyền của virus này chủ yếu qua đường phân miệng. Vì vậy, người lớn không may tiếp xúc gần với trẻ em bị bệnh viêm dạ dày ruột do rotavirus hoàn toàn có thể bị bệnh. Tuy nhiên, triệu chứng bệnh lý ở người trưởng thành tương đối nhẹ. Khi xâm nhập vào cơ thể, sau khoảng từ 1 – 3 ngày, các triệu chứng cấp tính xuất hiện. Ở các nước ôn đới như Mỹ, Úc…, các trường hợp bị bệnh do rotavirus được ghi nhận chủ yếu vào mùa đông, thường trong khoảng từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau.
Ngoài 2 loại vi khuẩn trên “chịu trách nhiệm” cho đa số trường hợp bệnh viêm dạ dày cấp ở trẻ nhỏ, Astrovirus và Adenoviruses là hai tác nhân gây bệnh đường tiêu hóa này.
Astrovirus có thể gây bệnh cho mọi lứa tuổi, nhưng đối tượng nhiễm bệnh chủ yếu là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, phổ biến vào mùa đông, lây truyền qua đường phân – miệng, thời gian ủ bệnh từ 3 đến 4 ngày.
Adenoviruses – tác nhân phổ biến thứ tư gây bệnh ở trẻ em. Trẻ em dưới 2 tuổi là đối tượng chính của loại virus này, lây truyền qua đường phân – miệng, thời gian ủ bệnh khá lâu từ 3 – 10 ngày.
Do nhiễm Vi khuẩn gây bệnh
Trong đó các loại vi khuẩn gây bệnh viêm dạ dày ruột được ghi nhận phải kể đến: Salmonella, Campylobacter, Shigella, Escherichia coli, Clostridium difficile.
Số ca bệnh do vi khuẩn chiếm tỉ lệ ít hơn rất nhiều so với sô ca do virus. Tuy nhiên, vi khuẩn lại có khả năng gây bệnh với nhiều cơ chế khác nhau.
Salmonella và Campylobacter là hai loại vi khuẩn gây bệnh phổ biến nhất. Con đường nhiễm khuẩn thường gặp là do việc ăn các loại thịt gia cầm chưa được nấu chín. Cả hai bệnh nhiễm trùng này thường gặp nhất là qua gia cầm chưa nấu chín. Ngoài ra, sữa không tiệt trùng cũng là môi trường lý tưởng cho loại vi khuẩn này. Bên cạnh đó, gia đình có vật nuôi cần lưu ý, vi khuẩn Campylobacter có thể xâm nhập vào cơ thể của chó, mèo. Vi khuẩn Salmonella có trong trứng sống, các loài bò sát, chim, loài lưỡng cư. Nếu sử dụng các món ăn từ các loại thực phẩm đó chưa được nấu chín, nguy cơ nhiễm khuẩn rất cao.
Tiếp đến là vi khuẩn Shigella – tác nhân gây tiêu chảy phổ biến thứ ba. Loại vi khuẩn này có thể lây truyền giữa người với người. Trong đó, vi khuẩn Shigella dysenteriae loại 1 tiết ra tạo ra Shiga,- một loại chất độc có khả năng làm tan ure trong máu.
Một số phân loại vi khuẩn E E. coli gây bệnh. Dịch tễ học và biểu hiện lâm sàng của bệnh khác nhau rất nhiều tùy thuộc vào thể dưới nhóm:
- Chủng E.coli gây xuất huyết đường ruột: tạo ra độc tố Shiga, dẫn đến viêm đại tràng xuất huyết. Còn được gọi là E. coli O157: H7 – chủng E.coli gây bệnh phổ biến nhất, có trong thịt bò sống, sữa nước trái cây chưa tiệt trùng, nước bị ô nhiễm… Chủng E.coli gây viêm dạ dày ruột này có thể lây truyền giữa người với người. Hội chứng tan ure máu là biến chứng nghiêm trọng xảy ra ở 5-10% trường hợp bị nhiễm chủng này.
- Chủng E coli sản sinh ra hai độc tố ruột dẫn đến tiêu chảy nước. Chủng vi khuẩn này có nhiều ở các vùng nước ô nhiễm.
- Chủng E.coli gây bám dính ruột,.
Viêm dạ dày ruột do ký sinh trùng
- Ký sinh trùng Giardia intestinalis (G. lamblia),
Loại này có khả năng bám dính, xâm nhập vào niêm mạc ruột. Ký sinh trùng Giardia lây truyền giữa người với người và đặc biệt tình trạng bệnh lý viêm dạ dày ruột do ký sinh này có thể trở thành mãn tính.
- Cryptosporidium parvum
Ký sinh trùng này gây tiêu chảy nước ở người bệnh, thường có trong nguồn nước bị ô nhiễm.
Một số loại ký sinh trùng khác có thể gây bệnh viêm dạ dày ruột như Cyclospora cayetanensis, Cystoisospora (Isospora) belli, microsporidia….
Triệu chứng viêm dạ dày ruột
Bệnh nhân thường gặp phải một số triệu chứng điển hình như tiêu chảy nước, thường là tiêu chảy không có máu, kèm theo đó là những cơn đau bụng, cảm giác buồn nôn hoặc nôn, xuất hiện cơn đau đầu nhẹ ở một số thời điểm; kèm theo đó là sốt nhẹ. Các nguyên nhân gây bệnh khác nhau sẽ biểu hiện các triệu chứng với mức độ nghiêm trọng khác nhau.
Ngoài ra, bệnh viêm dạ dày ruột ở trẻ em và ở người lớn có dấu hiệu nhận biết không giống nhau. Chúng ta cần hiểu rõ triệu chứng bệnh lý, tránh lơ là, chủ quan làm tình trạng nghiêm trọng thêm.
Người lớn
thông thường, sau khoảng thời gian ít nhất là 24 tiếng, các tác nhân gây bệnh sẽ biểu hiện ra những triệu chứng cụ thể, điển hình. Người trưởng thành bị viêm dạ dày ruột sẽ liên tục đi ngoài dạng lỏng trong khoảng thời gian dài, buồn nôn và nôn mửa thường trực. Hai triệu chứng này diễn ra trong hơn 24 tiếng – giai đoạn đầu.
Dấu hiệu cảnh báo tình trạng nghiêm trọng hơn:
- Nôn ra máu
- Cơ thể mất nước nghiêm trọng
- Dấu hiệu mất nước: khô miệng, uống nước liên tục, nước tiểu có màu vàng đậm
- Máu trong phân
- Sốt trên 40 độ C.
Khi tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn với những dấu hiệu trên, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc nhập viện.
Trẻ em
Bệnh viêm dạ dày ruột ở trẻ em có các triệu chứng kể trên ở người lớn. Một số dấu hiệu cho thấy tình trạng bệnh nghiêm trong hơn phải kể đến như:
- Sốt từ 38.9 độ C
- Ngủ nhiều hơn bình thường, dễ cáu kỉnh.
- Khó chịu rất nhiều hoặc đau.
- Đi ngoài dạng lỏng có máu.
- Dấu hiệu mất nước – theo dõi lượng nước bé uống và màu sắc nước tiểu, thời gian giữa các lần tiểu quá 6h
- Nôn mửa liên tục trong vài tiếng
- Thóp chìm – điểm trũng trên đỉnh đầu của bé.
Những dấu hiệu bệnh viêm dạ dày ruột trên cho biết mức độ nghiêm trọng và các bậc cha mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được xử lý kịp thời.
Biến chứng viêm dạ dày ruột
Bệnh viêm dạ dày ruột ở trẻ em hay người lớn đều gây ra các biến chứng cấp tính, đe dọa sức khỏe của người bệnh.
- Biến chứng nghiêm trọng phải kể đến là cơ thể bị mất nước trầm trọng, cùng với đó là các chất, muối khoáng cần thiết cho mọi hoạt động của cơ thể. Đây cũng là biến chứng nghiêm trọng thường hay xảy ra nhất ở các trường hợp viêm dạ dày ruột. Do bệnh lý này gây tiêu chảy cấp, đi nhiều lần trong ngày dẫn đến mất nước nhanh chóng.
Đặc biệt, biến chứng này nguy hiểm hơn đối với người bệnh là trẻ em, người già và người có hệ miễn dịch yếu. Mất nước làm suy yếu cơ thể, suy giảm sức khỏe trầm trọng và khó phục hồi hơn ở nhóm đối tượng này. Nhiều trường hợp người có hệ miễn dịch yếu tử vong do biến chứng mất nước bởi bệnh.
- Hội chứng tán huyết ure máu: chỉ xảy ra ở trường hợp người bệnh bị viêm dạ dày ruột do nguyên nhân vi khuẩn E.coli. Loại vi khuẩn này tiết ra chất độc gây nên hội chứng nguy hiểm này. Tuy nhiên, tỷ lệ trường hợp mắc phải hội chứng này khá thấp chỉ khoảng 5 – 10%. Hội chứng này nặng gây ra thiếu máu, giảm tiểu cầu và có thể dẫn đến suy thận.
Cách chữa viêm dạ dày ruột
Không có loại sản phẩm nào đặc trị các loại virus gây viêm dạ dày ruột. Kháng sinh không có tác dụng đáng kể đối với các loại virus này, lam dụng kháng sinh trong hỗ trợ dạ dày. Không làm cải thiện tình trạng bệnh mà còn vô tình tạo điều kiện cho chúng phát triển, tăng sinh.
Thay vào đó, cách chữa viêm dạ dày ruột hướng đến từng triệu chứng bằng cách tuân thủ những điều sau:
- Uống nhiều nước trong ngày, không uống liên tục nhiều nước trong một lần, mà uống thành ngụm nhỏ,
- Với người bệnh diễn tiến nặng, việc bổ sung nước bằng cách uống kể trên không hiệu quả, người bệnh cần đến bệnh viện để được truyền nước và muối khoáng kịp thời.
- Dần dần trở lại chế độ ăn uống bình thường bắt đầu ăn nhạt với những loại thực phẩm dễ tiêu hóa như bánh mì, gạo, chuối và khoai tây.
- Chú ý dành nhiều thời gian nghỉ ngơi trong thời gian bị viêm dạ dày ruột.
- Không nên sử dụng các loại thực phẩm đồ uống như sữa, rượu, caffeine, nicotine, béo hoặc các loại đồ ăn thô cứng.
Xem thêm: Cách điều trị bệnh dạ dày
Viêm dạ dày ruột nên ăn gì?
Trong thời gian bị viêm dạ dày ruột, đường tiêu hóa của người bệnh rất nhạy cảm, do vậy cần chú chọn lựa các loại thực phẩm phù hợp vừa cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể vừa tránh làm tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn. Cụ thể, các loại thực phẩm nên bổ sung vào chế độ ăn uống hàng ngày bao gồm:
- Bánh mì trắng không nhân, bánh mì nướng
- Các loại ngũ cốc được nấu chín và các món từ bột yến mạch
- Rau quả nên sử dụng: củ cải, đậu xanh, cà rốt, măng tây, nấm, cà rốt, cải bó xôi, bí đao và bí ngô, khoai tây (không để nguyên vỏ chế biến), sốt cà chua, chuối chín, dưa gang, dưa hấu…
- Một số chất béo và nước sốt nên dùng như: bơ, dầu ăn, Mayonnaise và nước sốt cà chua, nước sốt salad, nước tương, mật ong, siro.
Với bệnh nhân là trẻ em, các cha mẹ lựa chọn cách chế biến phù hợp để bé có thể ăn uống và hấp thụ một cách tốt nhất.
Phòng ngừa bệnh viêm dạ dày ruột
Mọi người cần lưu ý rằng các tác nhân gây bệnh viêm dạ dày ruột ở trẻ nhỏ hay người lớn hầu hết đều có thể lan truyền giữa người với người. Vì vậy để phòng ngừa bệnh lý này, trước hết bệnh nhân cần chú ý:
- Không dùng chung khăn tắm, khăn mặt với người bệnh.
- Vệ sinh tay kỹ càng sau khi đi vệ sinh, rửa với xà phòng ít nhất mười giây với nước sạch.
- Chú ý dọn nhà vệ sinh sạch sẽ, đặc biệt là khu vực bồn cầu.
- Hạn chế việc nấu thức ăn cho người khác trong thời gian bị bệnh.
- Người bị viêm dạ dày ruột do vi khuẩn Cryptosporidium cần tránh tiếp xúc chung nguồn nước như bể bơi… với mọi người trong khoảng thời gian ít nhất 2 tuần.
Đảm bảo thực hiện những điều trên sẽ giúp hạn chế nguy cơ lây truyền bệnh sang người khác, bảo vệ sức khỏe cho người xung quanh.
Kết luận
Viêm dạ dày ruột là bệnh lý cấp tính, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm và có thể trở thành mãn tính nếu không được xử lý hiệu quả. Chuyên gia Vitos khuyến cáo người bệnh không nên chủ quan, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm trong mỗi bữa ăn hàng ngày, để bảo vệ sức khỏe bản thân, bảo vệ sức khỏe gia đình. Liên hệ theo số 0972.261.222 để được tư vấn sức khỏe trực tiếp.
