Ợ nóng là một triệu chứng báo hiệu các bệnh lý về đường tiêu hóa. Ợ nóng là cảm giác nóng rát ở ngực, họng và dạ dày khiến người bệnh khó chịu, giảm chất lượng cuộc sống. Vậy làm thế nào để giúp giảm ợ nóng nhanh chóng? Ợ nóng là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý gì? Hay cùng chuyên gia dạ dày Vitos tìm câu trả lời qua những thông tin dưới đây.
Tìm hiểu chung về ợ nóng
Trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày, nhiều người thường gặp phải các hiện tượng như ợ nóng ở cổ họng hay ợ nóng nghẹn cổ. Nhưng khi triệu chứng này xuất hiện nhiều lần trong ngày, tái diễn trong khoảng thời gian nhất định, đó là dấu hiệu cho thấy bạn không thể xem nhẹ.
Dạ dày và thực quản được ngăn cách bởi cơ thắt thực quản – có chức năng ngăn cách hai không gian với môi trường hoàn toàn khác biệt. Tuy nhiên, khi gặp các vấn đề sức khỏe hoặc do chế độ ăn uống, sinh hoạt, cơ thể hấp thụ các chất không tốt làm cơ thắt thực quản này không hoạt động theo quy luật thông thường, lại mở ra vào những thời điểm khác trong ngày, không đóng chặt như trước nữa. Điều này khiến axit dạ dày có thể trào ngược lên thực quản, gây ra hiện tượng ợ nóng ở cổ họng.
Đây là hiện tượng axit dịch vị dạ dày trào ngược lên thực quản. Môi trường ở thực quản hay cổ họng không có tính axit như dạ dày. Do đó, khi axit trào ngược gây ra cảm giác nóng rát ở vùng xương ức. Những cảm giác này bắt đầu từ thực quản, sau đó sẽ lan dần lên cổ họng và mang tai.
Ngoài ra, ợ nóng còn có thể gây đau. Người bệnh sẽ cảm thấy đau khi nằm xuống nghỉ ngơi hay khi cúi xuống, uốn cong cơ thể.
Thực tế, ợ nóng không phải là bệnh lý, chỉ là một triệu chứng, nhưng hoàn toàn có thể dẫn đến các bệnh về đường tiêu hóa khác nếu không chữa trị kịp thời. Người bệnh chủ quan, bỏ qua triệu chứng này, dần dần, lớp niêm mạc dạ dày sẽ bị tổn thương bởi axit dịch vị, gây viêm, loét, nhiễm trùng.
Nguyên nhân ợ nóng
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng ợ nóng. Trong đó ba nhóm nguyên nhân chính phải kể đến bao gồm:
Chế độ sinh hoạt
- Chế độ ăn uống hàng ngày sử dụng nhiều thực phẩm gây ợ nóng: đó là các loại quả, thức ăn có vị chua – tính axit cao, là các loại đồ ăn giàu chất béo khó tiêu như socola, bơ, phomat, đồ ăn cay… Những loại thực phẩm này nếu lạm dụng và sử dụng thường xuyên sẽ khiến dạ dày phải tiết ra nhiều axit dịch vị hơn trong quá trình tiêu hóa. Bên cạnh đó, đồ ăn chiên rán nhiều dầu mỡ cũng có tác động tương tự.
- Sử dụng nhiều rượu, bia, đồ uống có gas… kích thích dạ dày tăng tiết axit, làm nhu động dạ dày bị rối loạn, đẩy ngược axit dư thừa lên thực quản, gây chứng ợ nóng và khó tiêu.
- Thói quen luyện tập: chế độ luyện tập với các bài tập chủ yếu vào vùng cơ bụng như như đẩy tạ, gập bụng, trồng cây chuối hoặc chạy quá sức,… tạo nhiều áp lực cho vùng bụng hoặc vùng ngực, đồng thời có thể làm tăng lực tác động lên dạ dày. Do đó, làm axit bị trào ngược từ dạ dày lên thực quản và gây ợ nóng.
- Sử dụng thuốc, các loại thuốc chống viêm thuộc nhóm NSAID có thành phần là Glucocorticoid.
Do bệnh lý
Số liệu thống kê cho thấy, hơn 90% người bị ợ nóng thường xuyên là do mắc các bệnh lý liên quan đến đường tiêu hóa. Cụ thể:
- Viêm loét dạ dày: ở người bị bệnh lý này, các tuyến ở dạ dày tiết ra nhiều axit hơn bình thường, kèm theo đó là các rối loạn ở nhu động tác động đến quá trình co bóp, tiêu hóa thức ăn ở dạ dày. Đó chính là nguyên nhân khiến dạ dày trào ngược, gây nên hiện tượng ợ nóng, buồn nôn…
- Trào ngược dạ dày – thực quản: bắt nguồn từ những rối loạn nhu động ruột, tăng tiết axit dịch vị dạ dày và sự biến đổi hoạt động của cơ thắt thực quản dưới, làm dịch vị dạ dày trào ngược lên thực quản. Điều này tiếp diễn lâu ngày sẽ gây nên những tổn thương niêm mạc thực quản, kèm theo đó là cảm giác nóng rát, ợ nóng, ợ chua…
- Ung thư dạ dày: bệnh lý nghiêm trọng liên quan đến đường tiêu hóa này ở giai đoạn 0, giai đoạn 1 chưa biểu hiện ra dấu hiệu nhận biết. Tuy nhiên, khi tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn, những triệu chứng phải kể đến như buồn nôn, ợ nóng, ợ chua, trào ngược, đầy hơi…
- Sỏi mật: các enzym có chức năng hỗ trợ tiêu hóa chất béo được tiết ra từ mật. Nhưng khi bị sỏi mật, cơ thể tiết ra không đủ enzym để tiêu hóa dầu mỡ, lượng chất béo không được tiêu hóa hết sẽ gây kích thích niêm mạc, dẫn đến ợ nóng, nôn ói…
Do biến đổi khi mang thai
Trong quá trình mang thai, có hơn 80% các mẹ trải qua triệu chứng này. Trước khi mang bầu, người mẹ không mắc phải các bệnh lý về đường tiêu hóa kể trên, ợ nóng chỉ xuất hiện khi mang thai, thì đó chỉ là dấu hiệu sinh lý thông thường, không phải bệnh lý. Những thay đổi liên quan đến nội tiết hoặc sự chèn ép của em bé chính là nguyên nhân gây ợ nóng ở bà bầu.
- Nội tiết thay đổi: đặc biệt là hormone progesterone tăng cao, hoocmon này làm giảm trương lực cơ của cơ thắt thực quản dưới, đồng thời khiến co bóp của dạ dày chậm lại. Hệ quả là thức ăn bị ứ đọng trong dạ dày, lên men, tạo khí và thoát ra đường miệng, gây hiện tượng ợ hơi. Nhưng cơn ợ hơi lại kéo theo axit dịch vị tạo nên ợ nóng ở cổ họng hay thực quản.
- Sự phát triển của thai nhi: những tháng cuối của thai kỳ, thai nhi đã phát triển lớn, những cử động của em bé đều có thể gây chèn ép các cơ quan nội tạng, trong đó có dạ dày. Áp lực từ chèn ép của thai nhi đẩy dạ dày, làm axit dịch vị trào ngược lên thực quản, gây ợ nóng.
Ai có nguy cơ bị ợ nóng?
Từ những thông tin kể trên, dễ dàng nhận thấy nhóm đối tượng có thể bị ợ nóng, đó là những người bị các bệnh về đường tiêu hóa như viêm loét dạ dày, trào ngược dạ dày – thực quản… Ngoài ra, người có chế độ ăn uống không khoa học lạm dụng các loại đồ ăn gây ợ nóng (kể trên) – chủ yếu là nhóm người trẻ tuổi, và các mẹ đang mang thai đều có thể gặp phải hiện tượng ợ nóng hay ợ nóng cổ họng này.
Cách chữa ợ nóng
Chúng ta hoàn toàn có thể tự kiểm soát ợ nóng mà không cần đến các loại thuốc khó uống tiềm ẩn tác dụng phụ khi áp dụng tốt những điều cần lưu ý này:
Chế độ sinh hoạt cho người bị ợ nóng
- Ăn uống khoa học
Chế độ ăn uống khoa học trước hết cần đảm bảo đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể. Lưu ý cân bằng hàm lượng các chất protein, đường rau và tinh bột. Đồng thời việc thực hiện chế độ ăn uống này đều đặn, đúng giờ cũng rất quan trọng. Bởi bỏ bữa thường xuyên gián tiếp làm tăng axit ở dạ dày. Đặc biệt, cần chú ý tránh lạm dụng cá loại thực phẩm gây ợ nóng cổ họng kể trên.
Bên cạnh đó cũng cần chú ý đến các loại đồ uống. Hiện nay, nước ngọt có ga hay cà phê rất được bạn trẻ ưa chuộng và sử dụng hàng ngày. Tuy nhiên, người trẻ lại lạm dụng và uống rất nhiều loại đồ uống này, không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe dạ dày mà còn làm tăng nguy cơ các bệnh lý khác như béo phì, tiểu đường. Đây là “mối nguy” đối với sức khỏe của hàng triệu người.
Xây dựng và duy trì chế độ ăn uống khoa học không chỉ đảm bảo sức khỏe thể chất của bản thân mà còn góp phần làm tinh thần vui vẻ, tươi mới để làm việc, học tập.
- Nâng cao gối đầu khi ngủ
Người bị ợ nóng nên nâng cao phần đầu giường hoặc sử dụng gối ngủ với độ cao khoảng 15cm. Cách này có tác dụng giữ axit trong dạ dày, tránh hiện tượng ợ nóng khi ngủ. Trong thời gian ngủ, nếu có bị trào ngược thì axit sẽ chảy lại về phía dạ dày, không ở lại lâu trên thực quản. Ngoài ra, các nghiên cứu cũng cho biết, ở một số trường hợp, trào ngược cũng xảy ra ít hơn khi nằm nghiêng bên trái so với nằm bên phải.
- Uống nhiều nước
Nước giúp làm giảm nồng độ axit trong dạ dày, bảo vệ lớp niêm mạc và hạn chế tình trạng ợ nóng cổ họng, thực quản. Cách này dễ thực hiện lại không tốn kém chi phí, thời gian.
- Cân bằng công việc – cuộc sống, giảm căng thẳng áp lực
Hiện nay, rất nhiều người cảm thấy cuộc sống bị quá tải do công việc. Làm sao để cân bằng giữa công việc và cuộc sống – đó là bài toán khó đối với người trưởng thành. Tuy nhiên, nếu không thể làm chủ cuộc sống của chính mình, chắc chắn bạn sẽ bị những stress, áp lực bào mòn đến cạn kiệt. Trạng thái tâm lý này sẽ kích thích đến não bộ dẫn đến những chỉ định sai làm rối loạn hoạt động của dạ dày, gây nên ợ nóng, ợ chua… Chính vì vậy, hãy tìm những khoảng trống thời gian, tham gia các hoạt động rèn luyện sức khỏe như chạy bộ buổi sáng, đi bộ công viên hay các hoạt động giải trí khác… để thư giãn bản thân, bảo vệ sức khỏe.
Bài thuốc dân gian điều trị chứng ợ nóng
Dưới đây là một số bài thuốc được dân gian lưu truyền với thành phần hoàn toàn từ thiên nhiên, dễ dàng chuẩn bị và thực hiện tại nhà chuyên gia dạ dày Vitos đã thu thập được và chia sẻ với người đọc:
- Sử dụng Cam thảo
Cam thảo có vị ngọt thanh, là loại dược liệu được sử dụng rất nhiều trong các bài thuốc nam. Cam thảo có công dụng giúp cơ thể thư giãn, giảm căng thẳng và chữa lành niêm mạc dạ dày bị viêm loét. Trong rễ cam thảo có thành phần Deglycyrrhiziated còn giúp ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây viêm, đồng thời loại bỏ glycyrrhizin – hợp chất có thể gây ra tác động xấu cho dạ dày.
– Cách thực hiện: dùng 1- 2g rễ cam thảo khô, hãm lấy nước. Uống nước cam thảo khoảng 10 phút trước khi ăn. Lưu ý, uống khi nước còn ấm.
- Uống trà gừng giảm ợ nóng
Gừng là một loại nguyên liệu có chứa nhiều loại chất kháng viêm tự nhiên, làm giảm các cơn trào ngược dạ dày thực quản. Hợp chất phenolic từ củ gừng ức chế các kích thích lên hệ tiêu hóa và các cơn co thắt dạ dày. Bên cạnh đó, uống trà gừng cũng th làm giảm buồn nôn, ngăn ngừa đau cơ và giảm sưng. Hãy uống một tách trà gừng ấm sau ăn khoảng 30 phút.
- Giấm táo
Giấm táo, một loại giấm lên men làm từ táo nghiền là một phương thuốc tự nhiên phổ biến cho chứng trào ngược axit và ợ nóng. Giấm táo có thể giảm độ pH trong máu từ đó giúp hệ tiêu hóa chống lại các vi khuẩn có hại. Các enzym trong giấm táo cũng kích thích tiêu hóa, chống thức ăn lên men sinh khí nóng.
– Cách dùng: 20–30ml giấm táo pha với 1 cốc nước ấm và uống sau khi ăn sáng là tốt nhất.
Lưu ý, người bệnh cần đi khám chuyên khoa khi ợ nóng trở nên nặng hơn và không thuyên giảm trong khoảng thời gian dài. Đến các cơ sở khám chữa bệnh uy tín để được thăm khám và chẩn đoán bệnh lý sớm nhất.
Kết luận
Ợ nóng là triệu chứng không phải bệnh lý. Chuyên gia Vitos khuyến cáo mọi người hãy tự điều chỉnh thói quen, chế độ sinh hoạt của bản thân để bảo vệ bản thân và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý dạ dày khác.
