Đại tràng co thắt là bệnh lý về tiêu hóa không thể xem nhẹ, tuy là bệnh lành tính nhưng nếu không được điều trị kịp thời sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí có thể dẫn tới ung thư đại tràng. Chính vì vậy, việc hiểu rõ về bệnh sẽ là chìa khóa giúp bạn kiểm soát được các triệu chứng. Đồng thời, có phương pháp điều trị bệnh hợp lý nhất.
Tìm hiểu chung về bệnh đại tràng co thắt
Đại tràng, vị trí của đại tràng
Đại tràng (hay ruột già) ở vị trí gần cuối trong ống tiêu hóa. Đại tràng ở dưới ruột non và trên hậu môn. Đây là một bộ phận vô cùng quan trọng đối với hệ thống tiêu hóa.
Về hình dạng, đại tràng không thẳng mà có dạng cong tạo thành một hình khung. Khung đại tràng gồm đại tràng phải, đại tràng trái, đại tràng ngang và đại tràng sigma (xích – ma). Đại tràng phải tính từ manh tràng, bắt đầu từ đoạn ruột non đổ vào ruột già (rất ngắn) đi lên. Đại tràng phải nối liền với đại tràng ngang đổ xuống đại tràng trái và ở vị trí cuối cùng là đại tràng sigma (rất ngắn) nối với trực tràng.
Về kích thước, thể trạng mỗi người là khác nhau sẽ dẫn đến sự khác biệt về kích thước đại tràng. Chiều dài đại tràng có thể đạt tới 109cm. Theo số liệu thống kê từ Bộ y tế, với người Việt Nam, kích thước ruột già trung bình là 148cm, tức chiếm khoảng ⅕ chiều dài của toàn bộ ống tiêu hóa.
Về cấu tạo, đại tràng gồm manh tràng, kết tràng và đại tràng.
Đại tràng đảm nhận nhiều chức năng trong hệ thống tiêu hóa như tổng hợp protein, tiết dịch đại tràng, chức năng bài tiết và chức năng hấp thu nước, khoáng chất và các chất dinh dưỡng khác.
Đại tràng co thắt là gì?
Đại tràng co thắt còn được biết đến với những tên gọi khác như hội chứng ruột kích thích, rối loạn chức năng đại tràng hay bệnh đại tràng kích thích. Đại tràng co thắt là hiện tượng xảy ra những hoạt động bất thường (không theo quá trình sinh lý bình thường ở người khỏe mạnh). Đó là rối loạn chức năng tại đại tràng, lúc này các cơ đại tràng co bất thường làm ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa thức ăn. Sự rối loạn này tái đi tái lại nhiều lần mà không tìm thấy các tổn thương.
Phân biệt viêm đại tràng và đại tràng co thắt
Đại tràng co thắt và viêm đại tràng là hai bệnh lý hoàn toàn khác nhau. Người bệnh cần hiểu rõ về hai bệnh lý này để tránh nhầm lẫn. Người bệnh thường có xu hướng tìm kiếm bài thuốc dân gian từ thiên nhiên để điều trị tại nhà, tuy nhiên nếu nhầm lẫn hai bệnh lý này và áp dụng sai bài thuốc thì dù có có điều trị đều đặn đến đâu cũng có khu được kết quả tốt cho sức khỏe.
Điểm khác biệt rõ nhất giữa hai bệnh lý kể trên chính là triệu chứng bệnh. Viêm đại tràng mãn tính gây ra những triệu chứng thường gặp đặc trưng như đau bụng kéo dài, đại tiện phân bất thường, cơ thể mệt mỏi suy nhược.
Trong khi đó, bệnh đại tràng co thắt lại biểu hiện ra những dấu hiệu khác, các triệu chứng của bệnh lý này sẽ được đề cập trong nội dung dưới đây.
Nguyên nhân gây bệnh đại tràng co thắt
Đâu là tác nhân chính gây bệnh đại tràng co thắt? Các chuyên gia đã nghiên cứu và chỉ ra một số nguyên nhân điển hình, bao gồm:
- Rối loạn thần kinh thực vật: hoạt động của các cơ quan trong cơ thể đều được chỉ huy và vận hành bởi hệ thần kinh trung ương, hoạt động của đại tràng không phải là ngoại lệ. Các nhà khoa học đã tìm được những bằng chứng cho thấy, rối loạn hệ thần kinh thực vật là nguyên nhân chính khiến các chức năng đại tràng không diễn ra bình thường. Sự bất ổn của hệ thần kinh làm kích thích đại tràng, gây ra sự co thắt bất thường ở cơ quan này.
- Viêm đường ruột: đường ruột xuất hiện các vùng tổn thương, đó là điều kiện thuận lợi để vi trùng, vi khuẩn, vi rút kiết lỵ, amip xâm nhập và dẫn tới viêm đường ruột. Các loại vi khuẩn xâm nhập này còn gây kích ứng niêm mạc đại tràng, theo thời gian sẽ chuyển thành đại tràng co thắt.
- Stress: tình trạng căng thẳng kéo dài tác động đến đường ruột, khiến các cơ quan này tạo ra hoạt chất Serotonin, cản trở quá trình điều trị các bệnh về đường tiêu hóa. Chính vì vậy, trạng thái tâm lý căng thẳng, áp lực kéo dài là một nguyên nhân tiềm ẩn gây nên bệnh viêm đại tràng co thắt.
Triệu chứng bệnh đại tràng co thắt
Bệnh lý liên quan đến ruột già này biểu hiện ra một số triệu chứng rõ ràng, người bệnh có thể nhận biết được như:
- Đau bụng
Ở người bệnh, cơn đau bụng sẽ xuất hiện với nhiều mức độ khác nhau, có thể là cơn đau bụng quặn thắt hay đau bụng âm ỉ, tùy thuộc và sự co thắt của đại tràng. Cơn đau xuất hiện ở vùng bụng xung quanh rốn. Với người bị đại tràng co thắt nặng, có thể gặp phát cơn đau co cứng bụng, đó là do ruột già bị co thắt nổi cục.
Các cơn đau thường đi kèm với đi ngoài, cảm giác đau sẽ đỡ hơn và hết hẳn sau khi đi ngoài xong.
- Đại tiện rối loạn
Có hai trường hợp rối loạn thường xảy ra nhất, một là người bệnh thường xuyên đi ngoài, đi dạng phân lỏng, đi nhiều lần trong ngày. Một ngày bệnh nhân có thể đi đại tiện từ 4 – 5 lần, vẫn có cảm giác muốn đi dù đã nhiều lần. Điều này khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi, khiến công việc và các hoạt động khác bị gián đoạn.
Một trường hợp khác, bệnh nhân có thể bị táo bón, chỉ đi đại tiện 1 – 2 lần trong một tuần.
- Đầy hơi, chướng bụng
Người bị đại tràng co thắt, gặp phải vấn đề liên quan đến đại tiện, đó là nguyên nhân gián tiếp dẫn đến loạn khuẩn đường ruột, làm tăng sinh các loại vi khuẩn có hại và tăng sinh khí. Từ đó khiến người bệnh luôn cảm thấy bị chướng bụng, đầy hơi.
Đại tràng co thắt có nguy hiểm không?
Như đã nói ở trên, đại tràng co thắt là bệnh lý lành tính có thể chữa khỏi nhưng lại gây ra những triệu chứng vô cùng khó chịu, gây bất tiện cho cuộc sống sinh hoạt của người bệnh. Không thể không nhắc tới, bệnh lý về đại tràng này làm tăng nguy cơ bị bệnh trĩ.
Bệnh lý này gây ra những phiền toái cho người bệnh, làm giảm chất lượng cuộc sống, gây ra tình trạng tiêu chảy, đi đại tiện nhiều lần hoặc táo bón kéo dài làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch hậu môn; gây ra trạng thái tâm lý không thoải mái, khó chịu do những triệu chứng tái diễn liên tục, không cải thiện, khiến người bệnh lo lắng.
Có thể thấy, đại tràng co thắt có tác động rất lớn đến cuộc sống của người bệnh. Hơn ai hết, người mắc bệnh không nên chủ quan, cần chủ động thăm khám và điều trị sớm nhất có thể.
Điều trị đại tràng co thắt
Phương pháp chẩn đoán
Không giống với các bệnh về đường tiêu hóa khác có thể chẩn đoán bằng các phương pháp như chụp X Quang hay nội soi, bệnh lý đại tràng co thắt được chẩn đoán bằng cách loại trừ do bệnh lý này không gây nên những tổn thương đặc trưng nào. Dựa theo những triệu chứng mà người bệnh gặp phải, các bác sĩ sẽ lên danh sách những bệnh có khả năng và loại bỏ dần dần. Vì đây là bệnh không có tổn thương thực thể nào được biết đến, do đó chẩn đoán theo phương pháp loại trừ, tức là phải loại bỏ những bệnh gây triệu chứng tương tự trước rồi mới có thể chẩn đoán đại tràng co thắt.
Căn cứ của loại trừ sẽ là các kết quả của việc thăm khám cận lâm sàng là các xét nghiệm máu, xét nghiệm phân, nghiên cứu hình ảnh (như chụp CT hoặc X-quang ổ bụng), nội soi. Các bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện các kiểm tra, xét nghiệm cần thiết để đưa ra kết luận chính xác nhất về tình trạng bệnh lý mắc phải.
Thuốc chữa đại tràng co thắt tốt nhất
Hiện nay, các chuyên gia đánh giá và cho rằng những rối loạn từ hệ thần kinh thực vật là nguyên nhân chủ yếu gây nên bệnh lý này. Chính vì vậy, việc điều trị không phụ thuộc quá nhiều vào thuốc, chủ yếu dựa vào sự thay đổi trong cuộc sống của người bệnh. Bên cạnh đó, tùy thuộc vào tình trạng của từng người bệnh, sử dụng loại thuốc nào, trong thời gian bao lâu sẽ theo chỉ định của bác sĩ. Do đó, không thể tìm được câu trả lời loại thuốc nào là tốt nhất cho người mắc phải bệnh lý này.
Theo đó, các chuyên gia khuyến cáo người bệnh ở mức độ nhẹ nói riêng và những người bị bệnh lý này nói chung cần tạo và duy trì thói quen ăn uống hợp lý; thực hiện các biện pháp giảm căng thẳng, stress như tập thiền, yoga, tập thể dục đều đạt theo ngày, theo tuần…
Với người bệnh nặng, các bác sĩ sẽ chi định sử dụng một số loại thuốc điều trị theo triệu chứng như:
- Thuốc chống co thắt đại tràng giúp giảm tần suất và mức độ những cơn co thắt bụng.
- Thuốc nhuận tràng: có tác dụng điều hòa nhu động ruột, cải thiện tình trạng táo bón.
- Thuốc chống trầm cảm 3 vòng: cải thiện tình trạng tâm lý căng thẳng, lo âu, từ đó giúp bệnh nhân có tâm lý thoải mái hơn, nhẹ nhàng hơn.
- Thuốc cầm tiêu chảy: thường sử dụng nhóm thuốc Actapulgite và Loperamid có khả năng làm chậm sự co bóp cơ ruột.
Đại tràng co thắt nên ăn gì?
Điều trị bệnh đại tràng co thắt có hiệu quả hay không, phụ thuộc một phần vào chế độ ăn uống hàng ngày của người bệnh. Nên sử dụng những loại thực phẩm nào? Chế biến ra sao để đảm bảo chất lượng và dinh dưỡng? Đây là một số loại thực phẩm đề xuất cho người bị bệnh.
- Nhóm thực phẩm người bệnh nên ăn
– Ăn nhiều rau xanh, hoa quả giàu vitamin C như cam, quýt, bưởi,… Đặc biệt là chuối – loại quả này rất tốt cho người bị bệnh đại tràng.
– Các loại tinh bột lành tính, dễ tiêu, không gây viêm loét như khoai tây, khoai lang, ngũ cốc, yến mạch.
– Các loại thực phẩm giàu chất đạm: thịt nạc, cá, đậu phụ, giá đỗ, sữa đậu nành, sữa tách béo, sữa hạt giàu đạm thực vật…
– Bổ sung Probiotic như lactobacillus acidophilus, prebiotic, sữa chua,… các bào tử lợi khuẩn như bacillus còn có khả năng tiết ra nhiều enzyme và vitamin kích thích quá trình tiêu hóa, giúp ăn ngon miệng hơn.
– Ăn chậm, nhai kỹ. Có thể chia bữa ăn thành nhiều bữa trong ngày giúp giảm cảm giác chướng bụng, đầy hơi,…
- Nhóm thực phẩm người bệnh nên kiêng
Người bệnh cần hạn chế tối đa các loại đồ ăn, đồ uống có chất kích thích cũng như thực phẩm có tính nóng, khó tiêu như:
– Các thực phẩm kích thích như cà phê, rượu bia, trà, thuốc lá, đồ ăn cay nóng, tanh,…
– Các thực phẩm còn sống, chưa được nấu chín như gỏi cá, nem chua, tiết canh,…
– Hạn chế ăn các đồ ăn nhiều chất béo, đồ ăn chiên xào nhiều dầu mỡ như đồ ăn nhanh,…
– Hạn chế sử dụng các loại nước có gas vì có thể làm tình trạng chướng bụng, đầy hơi trở nên nghiêm trọng hơn.
Ngoài ra, để nhanh chóng “tạm biệt” bệnh đại tràng co thắt, người bệnh nên điều chỉnh lại cuộc sống, tích cực tập luyện thể dục thể thao vừa nâng cao sức khỏe, sức đề kháng vừa khiến cơ thể nhẹ nhàng, linh hoạt. Người bệnh cũng cần chú ý không thức quá khuya, ngủ đủ giấc để cơ thể được nghỉ ngơi, giảm stress.
Kết luận
Hi vọng rằng những kiến thức mà chúng tôi vừa chia sẻ về đại tràng co thắt sẽ giúp mọi người hiểu rõ hơn về bệnh lý này. Nếu còn bất kì thắc mắc nào về bệnh hãy liên hệ ngay với Vitos qua hotline: 0972.261.222 để được hỗ trợ sớm nhất. Chúc bạn nhanh chóng khỏi bệnh.
