Cây trần bì | Vị tiên dược chữa bệnh dạ dày

Trong Y học cổ truyền, trần bì là vị thuốc đầu tay trong việc điều trị các bệnh lý về tiêu hóa. Hiện nay, trần bì còn được ứng dụng rộng rãi trong các sản phẩm chăm sóc sức khỏe bởi đặc tính đa dạng trong công dụng hỗ trợ điều trị. Vậy cây trần bì có tác dụng gì?

Cây trần bì là cây gì?

Trần bì không phải là tên một loại cây. Đây là tên vị thuốc được lấy từ vỏ cam quýt. Theo y học cổ truyền ” trần bì” là “trần” = cũ, lâu năm,..”, ” bì = vỏ” ý nói ở đây là loại vỏ để lâu năm. Trần bì để càng lâu càng tốt, có loại 3 năm, 5 năm, 10 năm hay thậm chí là 30 năm.

Có loại trần bì giữ nguyên cả lớp vỏ trắng phía trong, có loại thì bỏ chỉ giữ lại lớp vỏ mỏng bên ngoài. Cũng vì thế mà mỗi loại sẽ có công dụng khác nhau.

Ngoài ra còn có thanh bì cũng là một vị thuốc lấy từ vỏ cam quýt nhưng là loại non và xanh có tác dụng khác nhiều so với trần bì.

Trần bì có tác dụng gì?

Từ hàng ngàn năm trước ở Trung Quốc, trần bì đã được dùng rộng rãi trong thực hành lâm sàng để điều trị buồn nôn, nôn, khó tiêu, thiếu máu, tiêu chảy, ho, long đờm,…CRP có tác dụng dược lý rộng rãi như có lợi cho hệ tim mạch, tiêu hóa, hô hấp, chống oxy hóa, kháng u và chống viêm; có tác dụng bảo vệ gan và thần kinh.

Trần bì là vị thuốc cay, thơm, có phần hơi đắng và tính ôn. Để nguyên phần cùi trắng thì sẽ có tác dụng bổ tỳ vị, điều hòa trung tiêu, lý khí. Bỏ phần cùi trắng thì sẽ có tác dụng tiêu đờm, trị ho.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng, trần bì có tác dụng kép trong việc thúc đẩy nhu động đường tiêu hóa và ức chế co thắt cơ trơn đường ruột. Tác dụng hai chiều này cũng có thể làm thay đổi chức năng ở đường tiêu hóa bằng cách ảnh hưởng đến sự bài tiết của các cơ quan tiêu hóa và tác động trực tiếp lên cơ trơn của ruột.

Năm 2020 nghiên cứu của các nhà khoa học Trung Quốc đã khẳng định về sự kết hợp giữa trần bì với mộc hương có hiệu quả rõ rệt trong điều trị táo bón.

Một nghiên cứu của Việt Nam được thực hiện năm 2003 cũng cho thấy trần bì có tác dụng trị ho có đờm, hen suyễn khi kết hợp với các vị thuốc khác.

Bài thuốc từ trần bì chữa bệnh

Chữa tiêu chảy, đau bụng

Cách 1 :

• Trần bì , thương truật, hậu phá và cam thảo với liều lượng như nhau. Tất cả đem đi trộn đều tán thành bột mịn. Sử dụng 4 – 6 gram cho mỗi lần dùng, uống mỗi ngày 2 -3 lần. Với các vị thuốc trên có thể dùng ở dạng sắc lấy nước dùng.
• Dùng 12 gram trần bì với 8 gram sinh khương, đem hai vị thuốc này sắc lấy nước dùng, uống khi thuốc còn nóng.

Cách 2:

• Dùng 6 gram trần bì, 12 gram bạch truật, phòng phong và bạc thước mỗi vị 6gram. Đem tất cả vị thuốc này sao vàng rồi sắc với 5 phần nước cho tới khi còn 2 phần để dùng. Hoặc đem một thang thuốc trên sao vàng rồi tán thành bột mịn. Dùng mỗi lần 4 -6 gram, mỗi ngày dùng 2 -3 lần sau bữa ăn.

Chữa ho cảm hàn, ho có đờm, viêm họng

• Trần bì, khương bán hạ mỗi vị 6 gram, 12 gram bạch linh cùng 4 gram cam thảo. Đem một thang thuốc trên sắc lấy nước, cho hai lát gừng tươi để chống đau bụng.
• Dùng trần bì, cát canh và tô diệp mỗi vị 6 gram cùng với 4 gram cam thảo, sắc lấy nước uống mỗi ngày.

Chữa viêm phế quản cấp tính, mãn tính

• Chữa viêm phế quản mãn tính dùng trần bì, bán hạ, cam thảo mỗi vị 6 gram, 20 gram đương quy, 10 gram bạch linh và 3 lát gừng tươi. Đem thang thuốc này sắc cùng với nước để dùng mỗi ngày.
• Chữa viêm phế quản cấp tính dùng 500 gram trần bì, 1000 gram cam thảo với 125 gram cát cánh. Đem các vị thuốc này tán thành bột mịn rồi hoàn thành viên. Dùng 8 gram cho mỗi lần uống, mỗi ngày uống 2 lần ( sáng và tối ).

Chữa viêm đại tràng

• Dùng trần bì, vỏ cây lựu mỗi loại 15 gram cùng với 6 gram gừng khô, đem thang thuốc này sắc lấy nước dùng.

Chữa nứt nẻ da

• Dùng một ít Trần bì đem tán thành bột mịn sau đó cho thêm một ít dầu thực , trộn đều cho đến khi đạt độ sền sệt. Thoa một ít hỗn hợp lên vùng  da bị nứt nẻ, khi khô cần rửa lại bằng nước sạch.

Chữa trĩ chảy máu bằng trần bì

• Trần bì, hoa hòe, trắc bách diệp mỗi vị 4 gram; thăng ma, sài hồ, cam thảo mỗi vị 6 gram; đảng sâm, bạch truật, hoàng kỳ mỗi vị 12 gram và 8 gram đương quy. Đem thang thuốc này sắc lấy nước dùng, sử dụng trước bữa ăn khoảng 60 phút.

Dùng trần bì giải rượu

• Dùng 30 gram trần bì, 5 gram sinh khương và 2 quả ô mai ơ ( bỏ hột). Đem tất cả thái nhỏ rồi nấu với nước, để nước nguội bớt và dùng.

Lưu ý khi sử dụng trần bì

Tuy trần bì an toàn trong sử dụng thế nhưng nó vẫn có những lưu ý khi bạn dùng. Theo Đông Y , những đối tượng sau không nên sử dụng trần bì:

• Âm hư, dương ư, chứng thoát.
• Không thấp, không trệ, không đàm ít dùng. Người âm hư ho khan không có đờm, thổ huyết không nên dùng.

Tốt hơn hết bạn vẫn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa trước khi dùng trần bì tại nhà.